Các tổ chức mua dịch vụ của các nhà tư vấn vì một số lý do như tìm kiếm những lời khuyên (thường được cho là khách quan) từ bên ngoài, tiếp cận kiến thức chuyên ngành sâu của chuyên gia, hay đơn giản chỉ là tìm kiếm một sự hỗ trợ tăng cường tạm thời cho một dự án nào đó mà việc thuê thêm nhân viên dài hạn là không cần thiết hoặc không khả thi.

Do được tiếp xúc và làm việc và có mối quan hệ tốt với rất nhiều các tổ chức thuộc các ngành khác nhau, các nhà tư vấn được coi như những người thuộc lòng “những thông lệ tốt nhất – best practices” của ngành đó và một số ngành lên quan khác. Mối quan hệ và việc tiếp cận thông tin mang lại nhiều lợi ích cho nhà tư vấn, cho thị trường nói chung tuy nhiên vẫn có những nghi ngại việc tận dụng và chuyển giao những thông lệ đó từ tổ chức này sang tổ chức khác là không tốt trên quan điểm lợi ích của một tổ chức.

Các nhà tư vấn cũng mang đến sự trợ giúp về Quản lý thay đổi tổ chức - Change management, xây dựng những cẩm nang huấn luyện kỹ năng, áp dụng công nghệ, chiến lược phát triển hay cải thiện hiệu quả hoạt động, sản phẩm hay dịch vụ. Các nhà tư vấn quản trị thường sử dụng bộ công cụ, các phương pháp và các khung khổ của mình phát triển hoặc tuỳ biến nhằm xác định các vấn đề và lấy đó làm cơ sở cho việc khuyến nghị những giải pháp giúp cho tổ chức thực hiện được những nhiệm vụ của họ có hiệu quả, có hiệu lực và dễ dàng hơn.

Tư vấn quản trị phát triển cùng với sự phát triển của ngành khoa học quản trị và nó trở thành một lĩnh vực nghiên cứu riêng. Hãng tư vấn đầu tiên là Arthur D. Little được thành lập năm 1886 bởi các giáo sư của Viện công nghệ Masachuset (MIT) và được lấy tên của vị giáo sư đứng đầu. Sau này trở thành một công ty tư vấn về quản trị chung nhưng ban đầu công ty này chỉ tập trung vào nghiên cứu và tư vấn về công nghệ. Một số công ty khác ở Mỹ như Booz Allen Hamilton thành lập năm 1914 phục vụ cả các khách hàng tư nhân và chính phủ.

Sau thế chiến thứ 2, nhiều hãng tư vấn quản trị được thành lập mà đáng chú ý nhất là Proudfoot Consulting do người cùng tên sáng lập năm 1946 với mục tiêu là mang đến sự cải thiện tác nghiệp bền vững(sustainable operation improvement) cho khách hàng. Công ty Boston Consulting Group thành lập năm 1963 là đơn vị đã để lạ dấu ấn lớn trong việc phát triển và áp dụng các công cụ phân tích về quản trị và chiến lược doanh nghiệp. Những công trình nghiên cứu và triển khai của các công ty như Booz Allen, Mc Kinsey, BCG và Trường kinh doanh Havard trong những năm 60 và 70 của thế kỷ trước đã tạo nên những bộ công cụ và các phương pháp tiếp cận là nền tảng xây nên một ngành mới đó là Quản trị chiến lược mà sau này đã có rất nhiều công ty “ăn theo”. Năm 1983 Trường kinh doanh Havard tiếp tục tạo  ảnh hưởng lớn đến ngành bằng việc thành lập Monitor Group với 6 giáo sư giảng dạy tại đây tham gia.

Một trong các lý do tại sao ngành tư vấn quản trị lại phát triển ở Mỹ đó là tồn tại một yếu tố văn hoá ở đây. Nhiều người chấp nhận rằng, ở Mỹ (trái ngược với Châu Âu), cả ban quản lý công (officers) và Hội đồng quản trị công ty (Directors) đều không đủ trình độ trong nhiều hoàn cảnh, chính vì vậy việc mua dịch vụ tư vấn bên ngoài được coi như một cách thông thường để giải quyết các vấn đề trong kinh doanh. Điều này được gọi là mối quan hệ thuê mướn trong quản trị. Ngược lại, tại châu Âu, ban quản lý công ty thường bị chi phối nhiều bởi yếu tố tình cảm và văn hoá, ở đây người ta coi nhà quản lý bắt buộc phải đủ năng lực trình độ trong mọi tình huống. Vì vậy việc tìm kiếm (và trả tiền)cho những lời khuyên từ bên ngoài được coi là không hợp lý ở Châu Âu (Wiki). Tuy nhiên đôi lúc cũng có tranh luận rằng thời gian đó trình độ trung bình của lãnh đạo cao cấp trong doanh nghiệp Mỹ thấp hơn nhiều so với châu Âu nơi mà các nhà quản lý tốt nghiệp từ Grandes Ecoles (pháp) và Docktor (Đức). Thực tế thì điều này cũng rất khó có thể định lượng do sự khác biệt khá lớn giữa cơ cấu quản trị doanh nghiệp của Mỹ và Châu Âu. 

Chỉ sau thế chiến thứ 2 với sự phục hồi phát triển thương mại quốc tế do Mỹ đi đầu, ngành tư vấn quản trị bắt đầu tăng trưởng mạnh ở châu Âu. Xu thế hiện nay trên thị trường đó là có sự phân khúc rõ ràng thị trường giữa các hãng tư vấn quản trị theo chuyên ngành, theo quy mô va cả theo đối tượng khách hàng.

Có rất  nhiều phương pháp tiếp cận trong nghề tư vấn quản trị. Có thể hình dung một trục liên tục trong đó có hai thái cực là “chuyên gia”  và “hỗ trợ”. Cách tiếp cận theo hướng chuyên gia là nhà tư vấn đảm nhận vai trò của chuyên gia trong lĩnh vực quản trị đó và đưa ra lời khuyên, các khuyến nghị chuyên sâu và trợ giúp của chuyên gia. Trong khi đó, cách tiếp cận hỗ trợ là nhà tư vấn sẽ ít tập trung vào một hoặc một số lĩnh vực chuyên sâu nào mà thay vào đó là tập trung vào bản thân quá trình tư vấn, tiếp cận này nhà tư vấn không cần nhiều đầu vào cũng như sự cộng tác của khách hàng mà đi theo tiến trình tạo nên sự thay đổi mà họ đang muốn hướng khách hàng của mình tới. Trong quá trình đó, một số kỹ năng chuyên gia theo từng lĩnh vực quản trị khác nhau sẽ được huy động nếu cần thiết. 

Nhiều hãng tư vấn được tổ chức theo cơ cấu ma trận trong đó có một trục là chức năng chính hay lọai hình tư vấn chính của hãng, ví dụ như tư vấn chiến lược, tư vấn quản trị tác nghiệp, tư vấn công nghệ, tư vấn bán hàng, tư vấn quản trị nhân lực. Trục thứ hai chính là ngành mà hãng chuyên sâu hoạt động như Dầu khí, bán lẻ, ô tô...Hai trụ cột này hình thành nên ma trận trong đó các nhà tư vấn sẽ hoạt động trong một hay nhiều ô trong ma trận đó. Ví dụ một hãng tư vấn chuyên tư vấn về tác nghiệp cho ngành bán lẻ, hãng khác tập trung vào tư vấn cải tiến quá trình công nghệ cho ngành dầu khí.

Một sự thay đổi lớn gần đây trong ngành đó là sự chia tách hoặc loại bỏ mảng tư vấn kế toán tài chính khỏi các lĩnh vực khác ở các hãng tư vấn lớn có mức độ đa dạng hoá cao. Các hãng này vỗn dĩ khởi nghiệp là các hãng kế toán, tư vấn quản trị chỉ là ngành phái sinh mở rộng gần đây. Do có nhiều các vụ scandal nổi đình đám liên quan đến kế toán như vụ Enron, các hãng này bắt đầu bán các mảng tư vấn quản trị của họ để tuân thủ chặt chẽ hơn các quy định của pháp luật  sau các sự cố về tài chính kế toán.